Gotische Zaal en Paleis Kneuterdijk
De Gotische zaal en het Paleis Kneuterdijk zijn twee koninklijke hoogtepunten in Den Haag. De Gotische Zaal ligt tegenover Paleis Noordeinde in de binnenstad van Den Haag. De Zaal ligt aan een tuin die gedurende het hele jaar open is voor publiek. De tuin is een klein restant van de koninklijke tuin die vroeger helemaal doorliep tot aan de Mauritskade. Een lage vleugel verbindt de Zaal met het Paleis aan de Kneuterdijk.
Paleis Kneuterdijk nu Raad van State
In het Paleis aan de Kneuterdijk en in de Gotische Zaal houdt tegenwoordig de Raad van State kantoor. De bouwmeester van de Gotische Zaal was koning Willem II. Na de Belgische Revolutie en het Verdrag van Londen werd België onafhankelijk. De Nederlandse koning moest zijn paleis in Brussel ontruimen en nam na veel geharrewar zijn inboedel mee naar Nederland.
Uitbreiding Paleis Kneuterdijk
Hierbij was een grote schilderijencollectie met werken van onder anderen Michelangelo, Titiaan, Rubens en Rembrandt. Willem II had behoefte aan een gebouw waar hij onder meer deze collectie kon onderbrengen. Tussen 1840 en 1848 liet hij Paleis aan de Kneuterdijk, dat sinds 1816 zijn eigendom was, uitbreiden met enkele zalen. Willem II heeft de panden zelf ontworpen en hield ook zelf toezicht tijdens de bouw. De koning liet zich bij zijn ontwerp inspireren door Christ Church te Oxford, waar hij tijdens de Engelse ballingschap van de Oranjes had gestudeerd.
Inwijding Gotische Zaal
De ‘Gotische Zaal’ is gebouwd in Anglo-Neogotische stijl door de architect G. Brouwers. Op 4 september 1840 werd de eerste steen geplaatst en in oktober 1842 werd de Gotische Zaal ingewijd met het huwelijk van prinses Sophie, de jingste dochter van koning Willem II. De Gotische Zaal is de enige zaal die nog recht overeind staat. De rest van de uitbreiding werd in 1882 afgebroken wegens lekkages en instortingsgevaar.
Naast het tentoonstellen van de schilderijen werden er in de Gotische Zaal ook godsdienstoefeningen gehouden in. Voor deze ‘oefeningen’ moesten de gordijntjes voor enkele schilderijen dicht geschoven worden, omdat ze anders de aandacht zouden afleiden van de eredienst.
Stadspaleisje
Het voormalig stadspaleis Paleis Kneuterdijk werd in 1717 gebouwd in Lodewijk XIV-stijl. De architect was Daniël Marot (1661-1752), in opdarcht van Johan Hendrik rijksgraaf van Wassenaar Obdam. Het paleis ligt in de bocht van de Kneuterdijk (het verlengde van het Lange Voorhout) en verving een oud familiehuis.
De familie Van Wassenaer Obdam bezat verscheidene huizen in Den Haag, waaronder ook een huis tegenover het Oude Hof aan het Noordeinde. Na de dood van Johan Hendrik kwam het pand in handen van zijn broer Unico Wilhelm van Wassenaer Obdam. Diens achterkleindochter Marie Cornélie van Wassenaer Obdam verkocht het paleisje in 1816 aan Koning Willem I.
Onderkomen voor Willem II en Anna-Paulowna
Koning Willem I kocht het Paleis Kneuterdijk voor zijn zoon, de latere koning Willem II en zijn Russische vrouw Anna Paulowna. Tot aan zijn inhuldiging woonde het echtpaar op de Kneuterdijk. Na het overlijden van Willem II heeft Anna Paulowna geen gebruik meer gemaakt van het paleis. Zij ging op Buitenzorg wonen (hier staat tegenwoordig het Vredespaleis) en later op Paleis Soestdijk.
Doodsvonnissen
Het Paleis Kneuterdijk bleef in koninklijk bezit tot koningin Wilhelmina het in 1937 verkocht. Het pand is nog in gebruik geweest als kantoor van het Nederlandse Rode Kruis, als ambtswoning van de minister van Buitenlandse Zaken (1921-1927) en als kantoor van de Algemeen Friesche Levensverzekering Maatschappij. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zat de ‘Presse- und Propagandadienst beim Amt des Reichskommissars’ in het pand.
Na de Tweede Wereldoorlog vonden tussen 1945 en 1948 in dit paleis bijna 4.000 strafprocessen plaats tegen voornamelijk Nederlandse oorlogsmisdadigers. Enkelen van hen, waaronder Anton Mussert en Max Blokzijl, hebben de doodstraf tegen zich horen eisen en uitspreken. Dit gebeurde in de balzaal.
Lees ook: Paleis Kneuterdijk bezoeken
Volgend artikel: Vredespaleis bezoeken
Vorig artikel: Paleis Noordeinde